Czy wiejska sielanka może stanowić tło nowoczesnego architektonicznego projektu? A śmiały manifest z wizją zielonych łąk lub młyna w centrum miasta może być równocześnie realnym obiektem architektoniczno-urbanistycznym? Okazuje się, że tak i udowadniają to autorzy prac konkursowych, którzy 26 marca 2020 r. wygrali oba programy organizowane przez naszą Fundację: Konkurs TEORIA i Stypendium PRAKTYKA Edycja 2019.
Innowacyjne architektoniczne pomysły, nawet te najlepsze, bez przełożenia na praktyczne rozwiązania mogą na zawsze pozostać w sferze niezrealizowanych idei i marzeń. Tegoroczni laureaci programów Fundacji im. Stefana Kuryłowicza, architekt Jan Szeliga oraz socjolog i antropolog społeczny Krzysztof Janas, nie poprzestali tylko na teoretycznej wizji wiejskiego parku rozrywki zgłoszonej do Konkursu Teoria. Równolegle przedstawili projekt, a następnie koncepcję architektoniczną w programie Stypendium PRAKTYKA.
Jury Konkursu TEORIA, w składzie Ewa P. Porębska, Agnieszka Jacobson-Cielecka, Grzegorz Piątek, Jacek Purchla, Bogna Świątkowska, Marta A. Urbańska i Piotr Sarzyński, przyznało nagrodę główną Janowi Szelidze i Krzysztofowi Janasowi – autorom tekstu „Wieśland, czyli miejska fantazja kryta strzechą”. Praca zawiera opis stworzenia infrastruktury wypoczynkowej w sąsiedztwie Stadionu Narodowego w Warszawie, której tło stanowi wiejska sceneria. Autorzy nakreślają wizję zielonej przestrzeni m.in. z karczmami i młynem, gdzie użytkownicy parku stają się uczestnikami swoistego spektaklu o wiejskiej sielance. – W naszej pracy chcieliśmy zasygnalizować problem zbyt szybkiego tempa życia w mieście i braku formy ucieczki od miejskiego pędu, który byłby w zasięgu ręki. Tak powstał pomysł stworzenia wiejskiego parku w centrum miasta – mówi Krzysztof Janas. „Wieśland (…)” zyskał uznanie Jury za odważne ujęcie relacji wsi z miastem i próbę wpisania architektury w trudne społeczno–kulturowe wzorce, a wszystko przy użyciu pełnego pasji, humorystycznego języka. Z dokładnym opisem nowatorskich rozwiązań, zawartych w nagrodzonym tekście, będzie można zapoznać się w publikacji pracy, która w ramach nagrody zostanie wydana przez naszą Fundację w wersji polskiej i angielskiej jesienią tego roku.
Dodatkowo Jury wyróżniło jeszcze dwie prace: „Zamieszkanie w niepamięci” autorstwa Mikołaja Twardowskiego, który porusza istotny temat upływu czasu i ogromnego problemu medycznego i społecznego jakim są choroby otępienne, w tym choroba Alzheimera, i przedstawia te kwestie w kontekście architektury i otoczenia oraz „Średniowieczne gender. Beginaż jako fenomen architektury mieszkaniowej” autorstwa Marty Wróblewskiej za interesującą analogię między wyborem „trzeciej drogi” przez Beginki (co skutkowało powstaniem nowej formy architektonicznej) a potrzebami współczesnych grup tzw. nienormatywnych społecznie.
Propozycja miejskiego parku rozrywki w wiejskim wydaniu została doceniona nie tylko w ujęciu teoretycznym, ale także praktycznym. Wyniki drugiego programu Fundacji im. Stefana Kuryłowicza – Stypendium PRAKTYKA – potwierdzają, że teoria i praktyka w architekturze powinny się wzajemnie uzupełniać. Jury, w którego gronie znaleźli się Dorota Szlachcic, Jakub Wacławek, Aleksandra Wasilkowska, Maciej Frąckowiak, Konrad Grabowiecki i Agnieszka Olędzka, spośród trzech zespołów finalistów nagrodziło – Jana Szeligę i Krzysztofa Janasa – twórców projektu „Wieśland, czyli miejska fantazja kryta strzechą”. Wieś w miejskim wydaniu konkurowała w finale z pracą Macieja Moszanta o zredukowaniu wypadków drogowych z udziałem pieszych oraz planem infrastruktury miejskiej w duchu „smart” Magdaleny Orzeł-Rurańskiej i Kingi Kwaśny. Jury doceniło „Wieśland (…)” za formę prowokacyjnej hybrydy sztucznego folkloru, która intryguje, skłania do refleksji nad współzależnością miasta, natury i środowiska oraz relacji centrum wobec peryferii. Projekt m.in. dzięki grze konwencjami ma szansę zainicjować dyskusję o przyszłości architektury miejskiej i sposobie wypoczywania mieszkańców. Zwycięzcy Stypendium PRAKTYKA, oprócz stypendium, otrzymają wsparcie merytoryczne, by w ciągu kolejnego pół roku pracować nad rozwojem projektu z uwzględnieniem kosztorysu, harmonogramu prac i strategii promocji.
Fundacja im. Stefana Kuryłowicza już po raz siódmy zorganizowała Konkurs TEORIA i po raz piąty Stypendium PRAKTYKA. – Naszym celem jest wspieranie nowatorsko myślących, ambitnych, młodych ludzi, którzy proponują odważną, a przy tym odpowiedzialną społecznie twórczość architektoniczną. Promujemy architektów, którzy są uważnymi obserwatorami współczesnej rzeczywistości i swoje prace dostosowują do potrzeb użytkowników. – mówi prof. Ewa Kuryłowicz, Przewodnicząca Rady Fundacji. Uczestnicy doceniają zarówno możliwości, które niesie uczestnictwo w programach, jak i nagrody oferowane przez fundację. – Konkurs TEORIA oraz Stypendium PRAKTYKA są dobrą płaszczyzną o charakterze społeczno–architektonicznym do prowadzenia dyskusji, która nie jest możliwa przy konkursach realizacyjnych. Programy dają możliwość wieloaspektowej analizy wątku, który jest społecznie ważny – mówi Jan Szeliga laureat Konkursu TEORIA i Stypendium PRAKTYKA, współautor pracy „Wieśland (…)”.
Kolejna edycja programów ruszy już jesienią 2020 roku.